Straffe KLJ’er Simon De Cannière onderzoekt impact van droogte

Je merkte het wel op kamp: deze zomer viel er extreem weinig regen. Heel nadelig voor de plantengroei. De verdroging van ons klimaat is ook Simon De Cannière (26) van KLJ Aartselaar opgevallen. Hij doctoreert aan de Waals-Brabantse universiteit van Louvain-la-Neuve in onderzoek naar de impact van droogte bij planten. “Mijn onderzoek is nuttig voor de landbouw, maar ook voor de ruimtevaart.” KLJ in space!

Simon was altijd al een groot natuurliefhebber én gefascineerd door de ruimtevaart. Na zijn opleiding tot bio-ingenieur botste hij op een vacature bij de universiteit van Louvain-la-Neuve om onderzoek te doen naar de opmeting van droogte bij planten via satellietbeelden. Hiermee sla ik twee vliegen in één klap, dacht Simon, alleen viel de sollicitatieronde net tijdens het KLJ-kamp. “Ik stuurde de leden dan maar op tweedaagse”, lacht Simon. “Mijn moeder pikte me op, ik ging solliciteren en was terug op het kamp voor de leden er weer waren. Met goed gevolg: ik had het doctoraat te pakken.”

[Lees verder onder de foto.]

Wat onderzoek je precies?

“We weten allang dat planten trager groeien als ze weinig water krijgen. Ik onderzoek hoe je die groeivertraging kan opmeten met satellietbeelden. Op zich is dat niet nieuw, want de satellieten die al in de jaren ‘70 gelanceerd werden, maakten foto’s van de aarde. Daarop zag je hoe gebieden steeds groener werden als planten groeiden. Echter, als alles groen is, is het moeilijk de planten diepgaander te bestuderen en te zien welke planten bruin worden als ze te weinig water hebben, terwijl andere wel groen blijven. Men ging dus op zoek naar nieuwe technieken om dat groeiproces nauwkeuriger in kaart te brengen. Het unieke aan mijn onderzoek is dat ik het groeiproces meet op basis van het licht dat een plant voortbrengt. Want ja, planten geven licht tijdens hun fotosynthese. Je kan dat zelf zien in een donkere kamer, als je de juiste filters gebruikt.”

“Zodra je weet hoe sterk het lichtsignaal van een plant is, kan je omrekenen hoe snel de plant groeit en hoe gezond die is. Dat is handig voor bijvoorbeeld de serreteelt of de inzet van landbouwmachines. Het levert meer wetenschappelijk inzicht op als je kijkt naar de impact van droogte op de oogst dan wanneer je alleen maar de verdroging van het klimaat bekijkt. Als het bij ons lang heel warm is, groeien bepaalde planten minder goed en krijgen we problemen. Zie maar in de Sahara: in een woestijn kan een cactus nog perfect groeien, maar een krop sla niet.”

Hoe gaat dat onderzoek in zijn werk?

“Vier jaar geleden begon ik met de afbakening van mijn onderzoeksvraag. Ik verdiepte me in wetenschappelijk werk dat er al over bestond en experimenten die wereldwijd al gedaan waren. Daar ben ik zo’n jaar mee bezig geweest. Vervolgens moest ik zelf gaan experimenteren. Daarvoor kon ik terecht in het Duitse Jülich, niet zo ver van de Belgische grens. Op een akker bouwde ik een replica van een satelliet op een toren waarmee ik de verdroging van de plantjes op het veld kon meten. Het duurde wel een tijdje voor ik mijn eerste resultaten had, want konijnen vraten de eerste lading planten op en alleen in de zomer is het droog genoeg om goede metingen te verrichten. Met het verzamelen van die resultaten ben ik bijna drie jaar bezig geweest, maar het was een fijne tijd: ik verbleef vaak voor enkele dagen in Duitsland en mocht er timmeren en graven met leeftijdsgenoten. Het deed me vaak denken aan op kamp zijn. Inmiddels is het veldwerk achter de rug en ben ik vooral hard aan het schrijven. Tegen Kerstmis is mijn onderzoek afgerond.”

Voor je onderzoek moet je dus vaak in het buitenland zijn?

“Ja, ik werk veel samen met het Amerikaanse MIT, een van de meest prestigieuze technische universiteiten ter wereld. Door corona verliep het contact vaak online, maar ik ben toch enkele keren naar Boston kunnen gaan. Daarnaast nam ik deel aan congressen overal ter wereld. Zo was ik vaak in Oostenrijk en Zwitserland. Dat zijn natuurlijk geen vakantiereisjes. Je blijft verantwoordelijk voor je project, dus je moet tijdens die trips op zoek naar de juiste mensen om zo antwoorden te krijgen op al je vragen. Gelukkig zijn de meesten wel bereid om te helpen, want voor hen is het een vorm van erkenning als ze vragen kunnen beantwoorden over hun werk.”

Naast leiding bij KLJ Aartselaar ben je nog vrijwilliger in bovenlokale KLJ-werkgroepen. Soms kom je rechtstreeks vanuit Duitsland naar de vergadering.

(lacht) “Die vergaderingen vinden vaak plaats in het KLJ-kantoor in Herentals, wat op de weg ligt van Duitsland naar huis. Als ik de dag goed plan, kan ik die vergaderingen zonder problemen bijwonen. Ik vind het leuk KLJ te combineren met mijn wetenschappelijk werk. Tijdens mijn onderzoek ben ik vaak in mijn eentje bezig en zit ik weleens twee weken lang naar een computerscherm te staren. Dan is het fijn om een KLJ-engagement op te nemen waarbij je net veel in groep moet samenwerken.”

[Lees verder onder de foto.]

Is zo’n doctoraat voor iedereen weggelegd?

“Werken aan een universiteit klinkt misschien moeilijk, maar je moet echt niet zó slim zijn voor een doctoraat, hoor. Je moet vooral graag onderzoek doen en problemen kunnen oplossen. Daarnaast moet je geïnteresseerd zijn in een heel specifiek domein en daar vier jaar lang geboeid door blijven. Je moet ook heel zelfstandig kunnen werken en goed met kritiek kunnen omgaan. Zodra je je bevindingen toont, worden die gecontroleerd door andere wetenschappers, die alle mogelijke tegenargumenten zoeken om er zeker van te zijn dat jouw werk wel klopt.”

Wanneer is je doctoraat geslaagd?

“Ik was al een eerste keer tevreden toen ik kon aantonen dat er wel degelijk een verband is tussen droogte en het lichtsignaal dat planten geven. Dat was bij het begin van mijn onderzoek nog niet echt geweten. Daarnaast is de Europese ruimtevaartorganisatie ESA van plan om over een drietal jaar een satelliet te lanceren die focust op dat fluorescentiesignaal. Ik zou het geweldig vinden als mijn werk daarvoor in aanmerking kwam. Enkele mensen met wie ik samengewerkt heb, zijn de bedenkers van die satelliet, dus je weet maar nooit! Maar ik zou ook al blij zijn als mijn bevindingen toegepast worden in de landbouw, bijvoorbeeld voor kwaliteitscontroles of gewasverzekeringen. Er zit veel potentieel in, maar daarvoor is nog meer onderzoek nodig.”

Tekst & foto: Jonas Smeulders