3 experts over duurzaamheid: “De inzet van jongeren kan andere generaties inspireren”

We horen het wel vaker: we moeten duurzamer leven om de klimaatopwarming een halt toe te roepen. Toch zijn er nog veel clichés en onwaarheden rond het thema, zoals “mogen we dan nooit meer vlees eten?” of “is het eigenlijk al niet te laat?”. Drie experten willen die clichés uit de wereld helpen en geven tips om toch gemakkelijk een duurzaam leven te leiden.

“Ik merk dat KLJ-afdelingen al bezig zijn met duurzaamheid, maar dat de bewustmaking errond nog groter kan”, zegt Goele Didden, pedagogisch medewerker bij KLJ die ook de werkgroep Duurzaamheid begeleidt. “We moeten vooral leren om bewuster om te gaan met alles wat we gebruiken en zo veel mogelijk lokaal kopen.”

Ook Tessa Avermaete, expert duurzame voeding aan de KU Leuven en lid van de Raad van Bestuur van KLJ & Groene Kring vzw hoopt dat we bewuster omgaan met ons voedsel. “Gezonder eten moet je in de eerste plaats voor jezelf doen. Plots vegetarisch worden hoeft niet. Wie gewoon gezond eet, hoort in Vlaanderen al bij de besten van de klas.” 

Maar is dit nu niet te veel een ver-van-mijn-bedshow verhaal? “Nee”, zegt Simon Sterck die VN-jongerenvertegenwoordiger Duurzame Ontwikkeling is bij de Vlaamse Jeugdraad. Volgens hem kan je als KLJ-groep al een groot verschil maken. “Plant enkele bomen op je domein of ga in groep plastic afval opruimen. Iedereen zou zijn rol moeten spelen.”

Zijn jongeren wel bezig met klimaat en duurzaamheid? 

Goele: “Ja, zeker! Jongeren zijn veel bewuster dan de oudere generaties. Het enthousiasme van de jongeren kan net een inspiratie zijn voor de ouderen. Kijk maar naar alle klimaatmarsen. Die zijn begonnen bij de jeugd en nu kom je er mensen van alle leeftijden tegen. Natuurlijk kunnen we altijd nog meer doen, maar we zijn in ieder geval al op de goede weg.”

Simon: “Veel jongeren geven aan dat ze een probleem voelen en sommigen zeggen zelfs dat ze angstig worden door het klimaatprobleem. Het kan dus zeker geen kwaad om meer na te denken over de impact van onze levensstijl. Ondertussen vind je overal informatie over klimaat en duurzaamheid.”

Een vaak gehoorde opmerking is dat duurzaam leven te duur is en te veel tijd kost. Klopt dat?

Goele: “Integendeel. Vaak kan je net kosten besparen door duurzamer en efficiënter te leven. Kies bijvoorbeeld niet altijd voor het allergoedkoopste materiaal, want vaak is de kwaliteit dan minder goed en gaat het dus sneller stuk. Iets duurder materiaal zal langer meegaan en is op termijn dus ook goedkoper, want je moet het niet telkens opnieuw aankopen. Die reflex maken we bijvoorbeeld al bij de samenaankopen die we via KLJ aanbieden. We zoeken daarin naar zo kwalitatief mogelijke producten, waardoor de prijs soms hoger lijkt dan als je zelf op onderzoek gaat.”

Tessa: “Je zal ongetwijfeld tijd uitsparen als je een fastfoodketen binnenstapt en er een hamburger eet in plaats van vers te koken. Met een beetje organisatie zou het anderzijds toch moeten lukken om je maaltijden zelf te maken. We moeten dat meer in de kijker zetten en het cliché dat duurzame alternatieven veel tijd kosten de wereld uithelpen.”

Simon: “Bovendien kan je je eten ook heel goedkoop maken en toch bijdragen aan een klimaatrechtvaardige samenleving. Koop bijvoorbeeld alleen seizoensgebonden producten. Als je aardbeien in de winter koopt, weet je al dat die een lange reis hebben moeten afleggen om in onze winkels te belanden, want aardbeien groeien hier niet in de winter.”

Is minder vlees eten een oplossing?

Tessa: “Je hoort wel eens dat iemand veggie wordt omdat dat duurzamer zou zijn. De milieu-impact van vlees is inderdaad groter dan van plantaardige voeding, maar je hoeft niet noodzakelijk vegetariër te worden. Het is vooral belangrijk om gezond en duurzaam te eten. Er ligt vaak te veel vlees op ons bord en te weinig groenten en fruit. De helft van de volwassen Vlamingen is te zwaar. Zowel voor het milieu als voor onze gezondheid zou het beter zijn mochten we gezonder eten.”

Simon: “We zullen zeker niemand verplichten om plots de klik te maken en nooit meer vlees te eten, maar probeer eens een lekkere ovenschotel met groentjes. Het is belangrijk om af en toe stil te staan bij je eetgewoontes.”

Goele: “Eén veggiedag heeft ook geen zin als je tijdens de rest van de week enorm veel vlees eet. Je kan beter bewust omgaan met het vlees dat er is. Ga je vlees bovendien halen bij een lokale boer of bij een kwaliteitsvolle slager. Die boeren zullen het heus niet erg vinden als je wat minder vlees in de spaghettisaus doet of je boterham niet dubbel belegt, zolang ze maar een correcte prijs krijgen voor hun product.”

Tessa: “Ik hoor steeds meer jeugdbewegingen die een vegetarische dag inplannen op kamp. Dat is zeker zinvol, maar schrap dan niet gewoon het vlees. Zorg voor een volwaardig én lekker alternatief. Rijst met groentjes is bijvoorbeeld geen volwaardig alternatief. Je moet dan eiwitrijke groenten of zuivel op het menu zetten. Die alternatieven zijn overigens niet noodzakelijk duurder.”

Zijn we al niet te laat voor het klimaat?

Goele: “Als we niks doen, is het sowieso om zeep. Nu kunnen we de schade nog beperken, dus het is zeker belangrijk dat we aandacht blijven schenken aan het thema. Of de planeet nu opwarmt of niet, het is altijd goed om duurzame keuzes te maken die respectvol zijn voor de natuur en de wereld.”

Tessa: “De nood aan verandering is hoog, daar zijn wetenschappers het over eens. Er is bovendien zoveel kennis en goesting om het schip te keren. Die goesting zie ik ook bij jongeren en dat maakt me toch hoopvol.”

Simon: “We moeten ook realistisch blijven en de urgentie blijven benadrukken. Nu is het nog te vroeg om al te zeggen dat we te laat zijn, dus blijf proberen. Al vier zomers op een rij hebben we last van hittegolven en overstromingen. Die zullen alleen maar toenemen. Ik hoop echt dat er actie komt.”

Moet vanaf nu dan alles duurzaam zijn?

Goele: “Soms zijn bepaalde dingen niet in een duurzame variant te vinden, maar vaak zijn er toch andere opties of alternatieven. Je moet er alleen de tijd voor nemen om ernaar te zoeken. Als je er in je afdeling mee aan de slag wil gaan, stel je dus het best een duurzaamheidsverantwoordelijke aan. Die kan bepaalde dingen die je nu doet in vraag stellen en op zoek gaan naar duurzame alternatieven. Let wel op dat je niet te overhaast te werk gaat. Weinigen zullen het volhouden als je alles tegelijk goed moet doen. Je kan beter stap voor stap kijken naar wat jij kan betekenen.”

Om af te sluiten: wat doet KLJ nu al op het vlak van duurzaamheid?

Goele: “Sinds een tweetal jaar hebben we een werkgroep Duurzaamheid. Daarin denken enkele vrijwilligers na over hoe heel onze jeugdbeweging duurzaam te werk kan gaan. Tijdens onze cursussen proberen we zo veel mogelijk lokale voeding aan te bieden, we maakten een infopagina op de KLJ-website en we stellen momenteel enkele checklists op waarmee afdelingen hun evenementen en hun werking kunnen evalueren. Ook onze KLJ-webshop proberen we duurzaam aan te pakken. We geven er het goede voorbeeld door plastic verpakkingen te vermijden en door zo duurzaam mogelijke producten te kiezen. De zwemzakjes zijn bijvoorbeeld gemaakt van gerecycleerde plastic.”

Tekst: Igor Bulcke