Doof of slechthorend

Omdat dove of slechthorende kinderen en jongeren minder goed of niet horen kunnen ze soms impulsief reageren op wat er rondom hen gebeurt. Denk maar aan voorbijrijdend verkeer dat hen kan doen schrikken omdat ze het pas op het allerlaatste moment zien. Of neem een enthousiast lid dat niet meteen stopt met spelen omdat die het geluidsignaal niet heeft gehoord. Zo’n gehoormoeilijkheden bestaan in heel wat verschillende vormen. De ene heeft het misschien moeilijker met mensen die door elkaar praten, de andere is overgevoelig aan scherpe geluiden, en nog iemand anders heeft bijvoorbeeld moeite om op kamp in slaap te geraken door de aanwezigheid van een constante pieptoon. Bovendien zijn deze moeilijkheden soms onzichtbaar of is het niet meteen duidelijk dat de communicatie wat moeilijker loopt. Het is dus belangrijk om aandacht te besteden aan de specifieke uitdagingen die deze kinderen en jongeren ervaren, zodat er gepast mee kan worden omgegaan.

Om hun gehoormoeilijkheden op te vangen communiceren dove en slechthorende kinderen en jongeren soms door gebruik te maken van Vlaamse Gebarentaal (VGT) of proberen ze je lippen te lezen. Daarenboven is het mogelijk dat ze gebruik maken van een gehoortoestel of een implantaat. Soms blijft het echter moeilijk om alles rondom voldoende snel te interpreteren. Met volgende specifieke tips kan je dat vermijden en er samen voor zorgen dat alles duidelijk is.

• Ga met elkaar in gesprek over wat jullie graag willen doen, wat jullie van elkaar verwachten en wanneer het daarbij moeilijker kan worden. Het eenvoudigste blijft om gewoon aan je lid te vragen hoe je ervoor kan zorgen dat alles duidelijk en leuk is. 
• Betrek ook ouders bij dit proces, zij kunnen je perfect vertellen hoe je het beste met elkaar kan omgaan. Ook over eventuele hulpmiddelen kunnen zij je gericht informeren.
   

• Zorg ervoor dat het rustig is en dat er steeds één iemand goed zichtbaar aan het woord is. Zo is het makkelijker voor je publiek om de aandacht erbij te houden. Dove of slechthorende kinderen en jongeren kunnen zo ook heel wat afleiden van gezichtsexpressies, lichaamstaal of simpelweg de beweging van je lippen. 
• Let op met fel tegenlicht, donkere ruimtes en rumoerige plekken als je uitleg geeft, want dit zorgt er allemaal voor dat je slecht hoorbaar of zichtbaar bent.
• Praat langzaam en articuleer, herhaal belangrijke informatie en toets geregeld af of die goed begrepen is. Voor jou is dat een kleine aanpassing, maar voor dove en slechthorende kinderen en jongeren is het een hele opgave om keer op keer aan jou te vragen om te herhalen wat je gezegd hebt. Neem dus zelf die verantwoordelijkheid mee in handen en wees geduldig en begripvol als je toch opnieuw die vraag krijgt. 
• Je mag gerust extra aandacht schenken aan kinderen met gehoorproblemen, maar ga niet roepen of in de oren praten als je dat niet wordt gevraagd. Ondersteun je communicatie eerder met visuele hulpmiddelen en herkenbare icoontjes. De pictogrammendatabank en het wijsboekje kunnen je daarbij helpen. 
• Als er kinderen en jongeren gebruik maken van Vlaamse Gebarentaal kan je de belangrijkste woorden opzoeken via dit woordenboek om ze eventueel in je communicatie te integreren.
• Doe zelf voor wat de bedoeling is. Vaak wordt dat door iedereen sneller begrepen dan een lange, complexe uitleg.
• Het is mogelijk dat dove en slechthorende kinderen en jongeren anders reageren of praten dan wat je gewoon bent. Net omdat het horen niet altijd even vlot gaat, kan het taalverwerkingsproces anders verlopen. Als er vervolgens taalfouten worden gemaakt mag je deze gerust verbeteren, maar leg er zeker niet de nadruk op. 
• Door suggesties aan te reiken of iemand met een andere formulering te bevestigen leg je niet steeds weer de focus op wat iemand fout doet en geef je ze de ruimte om hier zelf mee te experimenteren. Wanneer een kind enthousiast komt vertellen dat het "mee aan het touw heeft getrekt”, zeg dan niet: “Dat zeg je fout, je moet het anders zeggen”, maar eerder “tof, ik zie het, je hebt mee aan het touw getrokken”.

• Op plekken met veel lawaai of waar er snel geroezemoes is, zoals tijdens een middagmaal op kamp, kan je extra aandacht schenken aan kinderen of jongeren met gehoormoeilijkheden indien zij dat wensen. Door bijvoorbeeld iemand op de kop van de tafel te zetten hebben ze een goed visueel overzicht over wat er allemaal gebeurt. 
• Ga na wanneer geluiden belangrijk zijn tijdens jullie activiteit of werking. Vraag je af of iedereen ze goed en snel kan horen en begrijpen, en of je deze geluiden met visuele signalen kan ondersteunen. Zo kan je bijvoorbeeld je hand in een vuist opsteken als je vraagt om stil te zijn,  zo ziet ook iedereen wat je wil bedoelen. 
• Als je een muziekquiz organiseert is het niet zo leuk dat dove en slechthorende kinderen en jongeren misschien niet altijd de kans krijgen om het liedje dat speelt te herkennen. Misschien kan je een ronde organiseren waarbij je liedjes moet uitbeelden of op basis van enkele afbeeldingen moet raden over welk nummer het gaat? Of denk eens na hoe je op kamp duidelijk kan maken dat je moet verzamelen als het kamplied speelt. Dat is voor kinderen en jongeren die gehoormoeilijkheden ervaren niet altijd meteen duidelijk. Met een sjaaltje of een vlag wapperen is een simpele manier om ook te communiceren dat dit moment aangebroken is.

Wil je meer weten of heb je hulp nodig?

• Zit je nog met vragen? Communiceer in de eerste plaats met je lid, zij kunnen het best vertellen wat er moeilijk is en wat ze nodig hebben.
• Spreek bij moeilijkheden ook met ouders, zij kennen je lid het beste en kunnen jullie dus gericht tips geven. 
• Contacteer ons met je vragen. Wij kunnen samen met jou en je pedagogisch medewerker gericht op zoek gaan naar antwoorden op jullie vragen of je in contact brengen met de juiste partner die dat beter kan. Onze contactgegevens vind je aan de rechterzijde van deze pagina. Je kan je vragen ook mailen naar kljvooriedereen@klj.be, dan zoeken wij ineens uit wie jou het beste antwoord kan geven.
• Wist je trouwens dat we in KLJ heel wat vormingen aanbieden waar je concrete tips kan krijgen om met jouw situaties aan de slag te gaan? Vraag een vorming op maat aan en wij komen langs met informatie, tips & tricks. 

Extra informatie? Klik hier!

• Doof Vlaanderen behartigt de belangen van dove en slechthorende mensen in Vlaanderen. Je kan er terecht voor vormingen en meer informatie. 
• Wist je dat je het refrein van ons KLJ-lied gewoon in Vlaamse Gebarentaal mee kan doen? Hier vind je een toffe video om mee te doen!
• Meer informatie over Vlaamse Gebarentaal (VGT) vind je op de website van het Vlaams Gebarentaal Centrum. Met hun woordboek kan je zelf belangrijke en veelgebruikte woorden in je werking opzoeken om kinderen en jongeren die deze ook gebruiken gemakkelijk te betrekken.
• Op de website van Komaf worden kort en bondig de belangrijkste tips om kinderen en jongeren die met een beperking leven te integreren in je werking herhaald. Scrol door naar “Tips voor kinderen en jongeren met een auditieve beperking”. 
• Op de Spelensite kan je met de zoekfunctie spelletjes zoeken waar ook kinderen en jongeren met een auditieve beperking aan kunnen deelnemen.