Eerste hulp bij parasieten

Doorgaans kan je letten op jeuk (en dus krabbende leden), irritatie, huiduitslag, koorts en vermoeidheid. Twijfel je of een lid mogelijks besmet is met één van deze parasieten, dan kan je dit zelf of (best) door de huisarts laten vaststellen. Bij luizen en teken zou dat zeker zelf lukken, maar bij twijfel ga je naar de dokter. We bieden hier een overzicht van enkele voorkomende parasieten, wat ze juist zijn en hoe je ze best behandelt.

... dan genezen. De boodschap luidt altijd: “Hou het proper!”.  Zorg ervoor dat iedereen de handen wast voor en na het eten, én na elk toiletbezoek. Probeer kledij, slaapgerief en knuffels zoveel mogelijk uit elkaar te houden. Ontsmet dagelijks alle deurklinken en kuis de toiletten op kamp zowel ’s middags als ’s avonds. Iedereen die helpt in de keuken moet ook meermaals diens handen wassen tijdens het bereiden van het eten.

Schurft is een huidaandoening veroorzaakt door de schurftmijt. Deze mijt graaft kleine gangetjes in de huid om daar haar eitjes te leggen. Na ongeveer drie dagen komen de eitjes uit, en de jonge mijten verlaten het gangetje om na twee weken volwassen te worden en zelf eitjes te leggen. De overdracht van schurft gebeurt meestal via direct huid-op-huid contact, zoals bij verzorging of seksueel contact, maar kan ook plaatsvinden via besmette kleding of beddengoed. 

Symptomen

Mensen met schurft ervaren intense jeuk, vooral in de avond en nacht. Deze jeuk is vaak het hevigst op specifieke plekken zoals de billen, polsen en tussen de vingers. Het krabben als gevolg van de jeuk kan leiden tot huidletsels. Deze letsels kunnen lijken op andere huidproblemen, zoals eczeem of uitslag, wat de diagnose soms bemoeilijkt. 

Schurft is zeer besmettelijk: als (gezins)leden of medebewoners dezelfde klachten hebben, is de kans groot dat het ook om schurft gaat. Het is belangrijk om bij vermoedens van schurft direct medisch advies te verkrijgen om besmetting te minimaliseren.  

Schurft op kamp, wat nu? 

Ga zo snel mogelijk naar een huisarts en organiseer tijdelijk geen activiteiten met huidcontact. Wacht af tot je zeker weet dat het schurft is, maar laat de persoon in tussentijd alleen diens eigen beddengoed, handdoeken en kleren gebruiken. 

Het is cruciaal om deze stappen te volgen om verdere verspreiding van schurft te voorkomen en om een snelle behandeling te waarborgen. Schurft is goed te behandelen, maar snelle actie is essentieel. 

Een besmetting met schurft heeft een grote impact op de activiteiten die je organiseert. Zowel de persoon met schurft als de personen die nauw contact hebben gehad, zullen behandeld worden. Onder nauw contact verstaan we: 

• Iedereen die bij je in huis woont (op kamp woon je even samen). 

• Iedereen die de afgelopen 6 weken in jouw bed heeft geslapen. 

• Iedereen met wie je de afgelopen 6 weken in bed hebt gelegen. 

• Mensen met wie je de afgelopen 6 weken hebt geknuffeld of seks hebt gehad. 

• Iedereen met wie je de afgelopen 6 weken meer dan 15 minuten huidcontact hebt gehad. 

• Iedereen die de afgelopen 6 weken jouw kleding, handdoeken of beddengoed heeft gebruikt. 

Het advies van KLJ

Zet de activiteit stop en laat iedereen de behandeling tegen schurft thuis verderzetten. Omdat de impact van een schurftbesmetting zodanig groot is, kan je overwegen om het lid in kwestie tot het einde van de behandeling niet te laten deelnemen aan het kamp. Ga steeds in gesprek met dit lid of de ouders. 

Teken zijn bruinzwarte bloedzuigende parasieten. Om te groeien, hebben ze bloed nodig. Daarom bijten ze zoogdieren, vogels en soms ook reptielen of amfibieën. Het lichaam van een teek is rond tot ovaal en plat. Een volgezogen teek is bijna bolvormig. 

Symptomen

Een tekenbeet is pijnloos, omdat een teek samen met haar speeksel ook verdovende en antistollingsstoffen uitscheidt. Bovendien houdt een teek van warme (en niet goed zichtbare) plekjes, zoals knieholtes, liezen, de bilnaad, haarlijn, navel en oksels. Wanneer de teek nog niet volgezogen is, lijkt het vooral dat er een donker puntje vast hangt aan je huid. Het lijkt soms op een sproetje of moedervlekje.  Nadat de teek zich heeft volgezogen, zal die zichzelf ook weer losmaken. Wanneer de teek niet meer in de huid vastzit, is een tekenbeet niet meer te onderscheiden van bijvoorbeeld een muggenbeet. 

Eén op vijf teken is drager van de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Dat is een infectieziekte die je met antibiotica behandelt. De symptomen verschillen sterk van patiënt tot patiënt. De meest voorkomende symptomen zijn koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn. In een later stadium kunnen ook gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten ontstaan. Door in geval van een tekenbeet alert te zijn voor symptomen, kan de ziekte van Lyme vroegtijdig opgespoord en behandeld worden. 

Teken op kamp, wat nu? 

Maak een dagelijkse gewoonte van de tekencheck bij jezelf en anderen. Een teek kruipt op je lichaam én onder je kleren op zoek naar een warm plekje. Controleer niet enkel je armen, benen, borstkas en buik, maar ook hoofd, haarlijn, achter de oren, oksels, navel, liesstreek, bilnaad, knieholte, tussen de tenen …

Een teek veilig verwijderen doe je zo. Zorg er steeds voor dat je in de EHBO-koffer een tekenkoevoet of ander tekenmateriaal hebt. 

Na een tekenbeet kan een lid of leiding op het kamp blijven, ook na meerdere tekenbeten. Belangrijk: 

• Blijf elk avond controleren op tekenbeten.

• Noteer per lid op een fiche wie op welke plaats een tekenbeet heeft gehad.

• Breng na het kamp ouders op de hoogte en deel de informatie over de tekenbeten. 

• Een belangrijk signaal van de ziekte van Lyme is een rode, ringvormige plek op de plaats van de tekenbeet die geleidelijkaan groter wordt. Deze plek verschijnt niet meteen, maar na enkele dagen of weken. Bij mensen met een donkere huidskleur is die plek blauw. Ook symptomen die lijken op griep (koorts met spier- en/of gewrichtspijn) kunnen het gevolg zijn van een tekenbeet. 

Een bedwants is een parasiet die zich voedt met het bloed van warmbloedige dieren, inclusief mensen. Na ongeveer 1,5 maand bereikt de bedwants de volwassenheid en is ze in staat om zich voort te planten. De bevruchte bedwants legt haar eieren vervolgens op oppervlakken zoals meubels, muren of kleding. Bedwantsen gaan bij lage temperaturen in een soort winterslaap, waardoor ze deze temperaturen gemakkelijk kunnen overleven.  

Symptomen

De beten van bedwantsen kunnen een allergische reactie uitlokken, resulterend in kleine rode puntjes of soms de karakteristieke bedwants-striemen. Bedwantsen hebben een voorkeur voor het bovenlichaam en bijten vaak in het gezicht, de nek, schouders, armen en handen. Hoewel bedwantsen ziektekiemen kunnen dragen, staan ze niet bekend als dragers van ziekten naar mensen. 

Bedwantsen op kamp, wat nu? 

Bedwantsen kunnen zich verspreiden via kieren, gaten in muren, leidingen of bagage. Het is essentieel dat alle besmette materialen worden behandeld door een gespecialiseerde ongediertebestrijdingsfirma. Zorg ervoor dat geen enkel item terug naar huis gaat zonder eerst grondig te behandelen. Je kan preventief bagage en materialen inspecteren.

De impact van een bedwantsenbesmetting kan aanzienlijk zijn, dus het is belangrijk om snel en grondig te handelen om verdere verspreiding te voorkomen. 

• Breng ouders steeds op de hoogte van een besmetting, zo zijn ze alvast voorbereid.
• Behandel eerst alle bagage, kledij en bedlinnen goed door ze (enkele keren) te wassen op minstens 60°C of via een gespecialiseerde firma.
• Zet besmette bagage, kledij, materiaal of bedlinnen niet in de zuivere ruimtes.
• Vraag aan de ouders of opvoedingsverantwoordelijke om nieuwe bagage te brengen, zodat de activiteiten toch verdergezet kunnen worden. 

Het advies van KLJ

Als er sprake is van een ‘grote besmetting’ en je het kamp niet normaal kan verderzetten, overweeg je best een vervroegd einde van het kamp.  

Luizen zijn kleine insecten die zich verstoppen in het haar en zich verspreiden via fysiek contact. Ze houden niet van een vuile omgeving, dus het hebben van luizen heeft niets te maken met persoonlijke hygiëne.

Symptomen

Doordat luizen zich willen voeden, bijten ze tot 6 keer per dag in de hoofdhuid. Dat kan zorgen voor jeuk en irritatie. 

Luizen op kamp, wat nu?

Geen paniek! Er zijn verschillende zaken die je kan ondernemen om luizen te bestrijden, verdere verspreiding te voorkomen en goed te communiceren naar ouders/leden toe.  

1. Controleer alle leden op neten (eitjes) en luizen. Ze zitten het liefst op warme, donkere plekken (achter het oor, aan de haarzakjes, tegen de hoofdhuid …). Pak dit subtiel aan en speel bijvoorbeeld ‘kapsalon', waarbij de leiding de haren van de leden wassen. 
2. Neem contact op met een huisdokter en/of apotheker om luizenshampoo aan te kopen, zodat je onmiddellijk kan behandelen. Beslis of je de kostprijs van de shampoo zelf dekt of deelt onder alle leden.
3. Neem contact op met de ouders en pols of het oké is dat je luizenshampoo gebruikt.  
4. Speel minder fysieke spelen met de groep waar luizen vastgesteld zijn om verspreiding tegen te gaan.  
5. Was alle slaapzakken en kledij op minstens 60°C en behandel niet te wassen objecten eventueel met een insectenspray. Denk hierbij ook aan verkleedkledij.  
6. Deel geen kledij, kammen, sjaals, hoofddeksels, bedlinnen of knuffels met elkaar. Natuurlijk is het moeilijk op kamp, maar bij een oudere groep is dat zeker mogelijk.  
7. Let op dat het lid niet gepest of geviseerd wordt nu er luizen zijn vastgesteld. Moet iedereen weten dat deze persoon luizen heeft? Je kan het subtieler aanpakken door bij iedereen dagelijks te controleren of het lid even apart te nemen.  
8. Informeer de ouders (na het kamp) dat er luizen zijn vastgesteld en geef hen de volgende tips: 

• Controleer het kind op luizen en laat iets weten aan de leiding als je er nog vaststelt. 
• Was alle kampkledij en stoffen op minstens 60 graden en leg andere materialen voor minstens 48 uur buiten.   

Het advies van KLJ

Je kan ouders vragen om vóór het kamp hun kind nog te controleren of zelf een algemene luizencontrole inbouwen voor het vertrek. Kondig dit wel op voorhand aan, zo kan iemand met luizen best nog enkele dagen thuisblijven om zich te behandelen.